SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG QUẢNG NINH

Việt Nam đang tính chỉ số AQI như thế nào?

Cách tính chỉ số AQI của Việt Nam được quy định tại “Quyết định1459/QĐ-TCMT ngày 12/11/2019 của Tổng cục Môi trường về việc ban hành Hướng dẫn kỹ thuật tính toán và công bố chỉ số chất lượng không khí Việt Nam”

Ô nhiễm không khí là gì?

Ô nhiễm không khí là sự thay đổi thành phần không khí, bao gồm bụi, hơi và các khí mà ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của con người, gây hại cho động vật, thực vật, vật liệu và có thể gây ra các vấn đề môi trường toàn cầu.

Ô nhiễm không khí bao gồm: ô nhiễm không khí bên ngoài và trong nhà.

Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí?

Ô nhiễm không khí gây ra bởi sự gia tăng nồng độ các chất gây ô nhiễm không khí. Các chất này bao gồm bụi (PM10, PM2.5, bụi lơ lửng), khí (CO, O3, NO2, SO2…) và vi khuẩn, vi rút… Tùy theo đặc điểm và điều kiện riêng, mỗi quốc gia có quy chuẩn kỹ thuật khác nhau về chất lượng không khí. Các chất này sinh ra từ các hiện tượng tự nhiên và từ các hoạt động của con người.

• Từ các hiện tượng tự nhiên: Phun trào núi lửa, phân hủy xác động vật, bão cát...
• Từ hoạt động sinh hoạt của con người: Đun nấu bằng bếp than, hút thuốc lá, thuốc lào, sử dụng một số hóa chất (nước giặt, sơn nhà, lau nhà...), đốt vàng mã...
• Giao thông vận tải: Giao thông đang là một nguồn chính gây onkk ở các thành phố. Càng nhiều phương tiện tham gia giao thông thì onkk càng tăng.
• Hoạt động sản xuất năng lượng từ đốt nhiên liệu
• Sản xuất công nghiệp: Các ngành công nghiệp khác nhau tạo ra khí thải khác nhau nhất là các nhà máy có quy trình công nghệ, trang thiết bị lạc hậu cũ kỹ và chưa có bộ phận xử lý khí thải.
• Hoạt động thu gom và xử lý rác: Vứt rác bừa bãi, đốt rác ngoài trời không kiểm soát phát thải
• Sản xuất nông nghiệp: Đốt rơm rạ, sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật tràn lan

Vì sao cần lo ngại về ô nhiễm không khí?

Theo thống kê của WHO: Trên thế giới vào năm 2015 có 7 triệu ca tử vong vì ô nhiễm không khí ở Việt Nam hơn 60,000 ca tử vong năm 2016 do bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi đều có liên quan tới ô nhiễm không khí. Ô nhiễm không khí là nguyên nhân dẫn đến:

• 29% ca tử vong do ung thư phổi
• 24% ca tử vong do bệnh tim mạch
• 25% ca tử vong do đột quỵ
• 43% ca tử vong do các bệnh về phổi

Ô nhiễm không khí có thể gây ra những ảnh hưởng trước mắt và lâu dài với sức khỏe con người.

Các thông tin cần tham khảo về ô nhiễm không khí?

WHO đưa ra thông tin tham khảo cho 10 điều cần biết về ô nhiễm không khí

• Chín trong số mười người hít thở không khí ô nhiễm.
• Ô nhiễm không khí giết chết 7 triệu người mỗi năm, 4 triệu người chết vì ô nhiễm không khí trong nhà.
• 91% số ca tử vong sớm này xảy ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình, và là con số lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương của WHO.
• Các quốc gia nên thực hiện các chính sách quy hoạch đô thị tốt hơn, điều tiết khí thải bẩn và cấm các phương tiện gây ô nhiễm cao.
• Một chất gây ô nhiễm cực nhỏ - PM2.5 - rất nhỏ đến nỗi nó có thể đi qua nhiều bộ giáp bảo vệ của cơ thể chúng ta như màng nhầy và các rào cản khác, làm hỏng phổi, tim và não của chúng ta.
• Trẻ em bị ảnh hưởng nặng nề bởi ô nhiễm không khí. Tiếp xúc với ô nhiễm không khí có liên quan đến bệnh hô hấp, ung thư và suy giảm nhận thức ở trẻ sơ sinh, trẻ em và thanh thiếu niên.
• Ô nhiễm không khí gia đình là một thách thức đáng kể và 3 tỷ người không được tiếp cận với nhiên liệu và công nghệ sạch để nấu ăn (phụ nữ và trẻ em có xu hướng bị ảnh hưởng nhiều nhất, vì họ ở trong nhà lâu hơn ở những nơi người dân sử dụng bếp và đèn gây ô nhiễm trong nhà).
• Các cá nhân, khi họ có tùy chọn, sử dụng các công nghệ và nhiên liệu đốt sạch hơn cho các hoạt động gia đình như nấu ăn, sưởi ấm hoặc chiếu sáng; tránh đốt chất thải và tái chế càng nhiều càng tốt, và đi bộ hoặc đạp xe thay vì lái xe ô tô.
• Các chất gây ô nhiễm chính bao gồm vật chất hạt, hỗn hợp các giọt rắn và lỏng phát sinh chủ yếu từ quá trình đốt cháy nhiên liệu; nitơ dioxide từ giao thông đường bộ; ozone ở mặt đất, gây ra bởi phản ứng của ánh sáng mặt trời với các chất ô nhiễm từ các cơ sở công nghiệp và khí thải xe cộ; và sulfur dioxide, một loại khí vô hình từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch như than đá.
• Ô nhiễm không khí cũng đang làm tổn hại sức khỏe của hành tinh chúng ta bằng cách thúc đẩy biến đổi khí hậu.

Trẻ con có ô nhiễm bởi những ô nhiễm không khí?

WHO đưa ra 6 lý do cần đặc biệt lưu ý bảo vệ trẻ sơ sinh và trẻ em khỏi ô nhiễm không khí:

• Phổi của trẻ vẫn đang phát triển và ô nhiễm không khí có thể cản trở quá trình sinh học này
• Cơ thể của trẻ ít có khả năng chuyển hóa, giải độc và bài tiết các chất độc có trong ô nhiễm không khí
• Não của trẻ vẫn đang phát triển và các hợp chất độc thần kinh trong ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức của trẻ em
• Trẻ hít nhiều không khí trên một đơn vị trọng lượng cơ thể hơn người lớn
• Trẻ hoạt động nhiều hơn và do đó hít vào ô nhiễm không khí nhiều hơn
• Trẻ sinh ra từ những phụ nữ tiếp xúc với ô nhiễm không khí khi mang thai có nhiều khả năng sinh non và nhẹ cân

Làm thế nào để bảo vệ sức khỏe khi ô nhiễm không khí?

Theo dõi tình trạng chất lượng không khí thường xuyên để ứng phó phù hợp khi ô nhiễm không khí. Chủ động bảo vệ sức khỏe bằng các cách sau:

• Giảm thiểu các hoạt động ngoài trời
• Sử dụng khẩu trang phù hợp, có khả năng ngăn được bụi mịn PM2.5
• Rửa mắt, mũi, xúc miệng và rửa xà bông các bề mặt da tiếp xúc sau khi từ bên ngoài vào
• Hoạt động thể chất đều đặn, tập thể dục, tập yoga… hít thở sâu bằng bụng
• Thực hiện chế độ ăn uống hợp lý

Làm thế nào để cải thiện chất lượng không khí?

• Đi phương tiện công cộng nhiều hơn
• Tiết kiệm năng lượng
• Không sử dụng bếp than nữa hay đốt gì đó gây onkk như đốt rác, đốt rơm rạ…
• Không hút thuốc lá
• Trồng nhiều cây xanh hơn

Làm thế nào để bảo vệ trẻ em khỏi ô nhiễm không khí ngoài trời?

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra khuyến cáo về 5 cách giúp bảo vệ trẻ em khỏi ô nhiễm không khí ngoài trời

• Ngừng đốt rác thải sinh hoạt và nông nghiệp. Phân trộn và sử dụng các dịch vụ địa phương để tái chế và xử lý rác bất cứ khi nào có thể
• Hãy suy nghĩ về cách bạn có thể làm giảm sự tiếp xúc của con bạn với ô nhiễm không khí do khí thải xe cộ. Một số hành động có thể bao gồm tránh những con đường đông đúc và đi những con đường yên tĩnh hơn với ít xe cộ hơn, lùi lại khỏi đường nếu bạn thấy một chiếc xe ô nhiễm nặng đang đến gần, và bế em bé hoặc trẻ nhỏ trên một con phố đông đúc, vì vậy chúng không cùng chiều cao với khí thải
• Giữ cho con bạn khỏe mạnh - đảm bảo chúng được cập nhật với tiêm chủng, có chế độ ăn uống lành mạnh và nhiều cơ hội để chơi và hoạt động thể chất
• Theo dõi mức độ ô nhiễm không khí nếu thành phố bạn sống có trạm giám sát chất lượng không khí và lưu ý đến tác động của ô nhiễm không khí đối với con bạn để biết khi nào và làm thế nào để có biện pháp bảo vệ (ví dụ như ở trong nhà).
• Nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác động sức khỏe của ô nhiễm không khí và làm việc với các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, lãnh đạo cộng đồng và các cơ quan hữu quan để thúc đẩy các chính sách giảm ô nhiễm không khí và bảo vệ sức khỏe trẻ em.

Làm thế nào để bảo vệ trẻ em khỏi ô nhiễm không khí trong nhà?

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra khuyến cáo về 5 cách giúp bảo vệ trẻ em khỏi ô nhiễm không khí trong nhà

• Không hút thuốc trong nhà hoặc gần trẻ em, nhưng đảm bảo chúng vẫn được giám sát
• Sử dụng nhiên liệu và công nghệ sạch hơn để nấu ăn, sưởi ấm và thắp sáng ngôi nhà của bạn - chọn điện, khí đốt tự nhiên, khí hóa lỏng, khí sinh học hoặc bếp năng lượng mặt trời hoặc lò nướng
• Sử dụng bếp phát thải cực thấp với nhiên liệu rắn đã qua xử lý (viên gỗ) nếu không có sẵn các lựa chọn sạch hơn
• Luôn nấu ăn ở nơi thông thoáng, hoặc bên ngoài nếu khó thông gió nhà bếp hoặc khu vực nấu nướng của bạn
• Tránh sử dụng đèn dầu hoặc bếp để nấu ăn hoặc thắp sáng
• Không đốt nến hoặc sử dụng chất làm mát không khí, thêm hóa chất độc hại vào không khí